Belirli süreli iş sözleşmesi, ticari hayatta çok uzun sürmeyecek ancak acil eleman ihtiyacını gidermek maksadıyla sıklıkla başvurulan bir sözleşme türüdür.
Bu kapsamda sergiler, fuarlar, belirli bir proje için eleman alımı gibi durumlarda belirli süreli iş sözleşmesine rastlanmaktadır. Ancak belirli süreli iş sözleşmesi her koşulda yapılamaz. 4857 sayılı İş Kanununun 11.maddesinde belirli süreli iş sözleşmesinin, belirli süreli işlerde ya da belli bir işin tamamlanması yahut bir olgunun ortaya çıkması gibi objektif koşulların varlığı halinde yapılabileceği ifade edilmiştir.
Aynı şekilde sözleşmenin yazılı yapılması geçerlilik şartıdır. Belirli süreli iş sözleşmesi esaslı neden olmadıkça üst üste yenilenemez. Aksi durumda yapılan iş sözleşmesi başta itibaren belirsiz süreli kabul edilir. Ancak esaslı nedene dayanarak yapılan sözleşmeler, belirli süreli olma özelliklerini korurlar.
Belirli Süreli İş Sözleşmesinde Ayrım Yasağı
İş ilişkisi belirli bir süreye bağlı olmaksızın ya da kanunda belirtilen şartlar mevcut olmamasına rağmen belirli süreli olarak yapılmışsa, belirsiz süreli iş sözleşmesi sayılır. Belirli süreli iş sözleşmesiyle çalışan işçiye, belirsiz süreli iş sözleşmesiyle çalışan işçiye göre farklı bir muamele ayrımı haklı kılan bir sebep olmadıkça yapılamaz.
Belirli Süreli İş Sözleşmesinde Şekil
Belirsiz süreli iş sözleşmesinin aksine belirli süreli iş sözleşmesinin geçerliliği için şekil öngörülmüştür. 4857 sayılı İş Kanunu‘nun 11.maddesi gereği belirli süreli iş sözleşmeleri yazılı şekilde yapılmalıdır.
Belirli Süreli İş Sözleşmesinin Geçerlilik Şartları
Belirli süreli iş sözleşmesinin geçerlilik şartları şunlardır;
-Belirli süreli bir işin olması,
-Belirli bir işin tamamlanması,
-Yahut belirli bir olgunun ortaya çıkması,
-Sözleşmenin yazılı şekilde yapılması gerekmektedir.
Bu bakımdan eğer sözleşme yapılırken süre belirtilmemiş, objektif neden yoksa, sözleşme yazılı yapılmamışsa bu durumda sözleşme belirsiz süreli iş sözleşmesi sayılır. Sürenin belirlenmesinde, belirleme açık veya örtülü olarak yapılabilir. Yani süre sözleşmede açık bir tarih olarak öngörülebileceği gibi spesifik bir sezon için işe alınan işçinin iş sözleşmesinin süresi de örtülü olarak belirlenmiş sayılır. Aynı şekilde belirli süreli iş sözleşmesiyle çalışan işçinin ücreti ve paraya ilişkin ölçülebilen bölünebilir yararları işçinin çalıştığı süreye oranla verilir.
Belirli Süreli İş Sözleşmesinin Yenilenmesi
Belirli süreli iş sözleşmesi esaslı bir sebep olmadıkça üst üste yenilenemez. Esaslı sebep, kanunda ifade edilen objektif koşulların varlığıdır. Böyle bir objektif sebep mevcut değilse, bu halde yapılan sözleşmeler, baştan itibaren belirsiz süreli iş sözleşmesi olarak kabul edilir.
Belirli Süreli İş Sözleşmesinin Sona Ermesi
1.İkale Sözleşmesi (Karşılık Anlaşma İle Fesih)
Taraflar ikale sözleşmesi yoluyla iş sözleşmesini feshedebilirler. Bu durumda doğmuş borçlar devam etmek üzere sözleşmeden doğacak geleceğe yönelik borçlar sona erer.
2.Belirli Sürenin Sona Ermesi
Sözleşmede öngörülen belirli sürenin sona ermesi ile iş sözleşmesi de sona erer.
3.Fesih
Sözleşmenin belirli süreli olması tarafların haklı sebeple iş sözleşmesini feshetmelerine engel oluşturmaz. Haklı sebeple iş sözleşmesinin feshini gerektiren bir durumun varlığında da iş sözleşmesi feshedilebilir.
Belirli Süreli İş Sözleşmesinde Kıdem ve İhbar Tazminatı
1.Kıdem Tazminatı
Belirli süreli iş sözleşmesinde de bir yıllık kıdemi olan işçi kıdem tazminatı almaya hak kazanır. İş Kanununda aksine bir hüküm mevcut değildir. Ayrım yasağı gereği emsal ücret alan işçinin kıdem tazminatından daha az olamaz.
2.İhbar Tazminatı
Belirli süreli iş sözleşmesiyle çalışanlar bakımından ihbar süresi / bildirim süresi söz konusu değildir. İhbar süreleri sadece belirsiz süreli iş sözleşmeleri bakımından düzenlenmiştir. Ancak eğer sözleşme kanunun aradığı şartların mevcut olmaması sebebiyle belirsiz süreli iş sözleşmesine dönmüşse bu halde ihbar süreleri ve ihbar tazminatı söz konusu olacaktır.
Belirli Süreli İş Sözleşmesi ve İş Güvencesi
Belirsiz süreli iş sözleşmelerinde işçinin iş güvencesi yani işe iade hakkı yoktur. Ancak iş sözleşmesinin belirsiz süreli sözleşmeye dönüştüğü tespit edilirse bu halde işçi işe iade davası açma hakkına sahip olur.
Sonuç
Sonuç olarak, belirli süreli iş sözleşmesi objektif koşullar altında yapılabilen, kanunda belirtilen şartlara uyulmadan yenilenirse belirsiz süreli iş sözleşmesine dönüşen, iş güvencesi sağlamayan, bir yıllık sürenin dolması halinde işçinin kıdem tazminatına hak kazanabildiği, belirsiz süreli iş sözleşmesinin aksine yazılı şekilde yapılması geçerlilik şartı olan, bir sözleşmedir.
