7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu ile iş davalarında zorunlu arabuluculuk kurumu ihdas edilmiştir. Söz konusu kanun ile ile iş sözleşmesinden doğan bazı alacaklar bakımından zorunlu arabuluculuk kurumuna başvurulması dava şartı haline getirilmiştir.
7036 sayılı Kanun kapsamında bazı iş davaları bakımından dava açılmadan önce arabuluculuk siciline kayıtlı arabuluculara başvurulması artık bir zorunluluktur. Arabuluculuk kurumunun dava şartı haline getirilmesiyle bundan sonra arabulucuya başvurulmadan açılacak iş davalarının dava şartı eksikliği sebebiyle usulden reddedileceği anlamına gelmektedir.
7036 Sayılı Kanun’un 3.maddesine göre, işçilik alacakları sebebiyle ve işe iade davalarında arabuluculuk kurumuna başvuru dava şartı haline getirilmiştir. Artık öncelikle arabulucuya gidilecek, taraflar arabulucuda da anlaşamazlarsa açılacak davada davacı, anlaşmaya varılamadığına dair arabuluculuk tutanağının bir örneğini dava dilekçesine ekleyerek davasını açacaktır. Aksi halde dava şartı eksikliğinden dava usulden reddedilecektir.
Arabuluculuk Başvurusu Nereye Yapılır?
Arabuluculuk kapsamındaki davalardan birini açmak isteyen kişi öncelikle karşın tarafın yerleşim yerindeki Arabuluculuk Daire Başkanlığı’na başvurarak arabulucu atanmasını isteyecektir. Arabuluculuk Daire Başkanlığı olmayan yerlerde ise başvuru görevlendirilen Sulh Hukuk Mahkemesi yazı işleri müdürlüğüne yapılır. Arabulucu görevlendirildikten sonra taraflarla iletişime geçerek ilk toplantıyı organize eder.
Arabuluculuk İşlemleri Ne Kadar Sürer?
Arabulucu yapılan başvuruyu görevlendirildikten sonra üç hafta içinde sonuçlandırmak zorundadır.
Hangi Alacaklar Arabuluculuk Kapsamındadır?
İş kazası ve meslek hastalığı sebebiyle açılan maddi ya da manevi tazminat davaları haricinde fazla mesai, kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, ayrımcılık tazminatı vb. her türlü işçilik alacağı ve işe iade davaları bakımından arabulucuya başvurulması zorunludur.
Arabulucuya Başvurma Süresi Nedir?
İş sözleşmesinin sona ermesinden itibaren taraflar bir ay için arabulucuya başvurmalıdır.
Arabuluculuk Görüşmesi Sonrası Dava Açma Süresi Nedir?
Taraflar arasında arabuluculuk görüşmesiyle uzlaşma sağlanamazsa son görüşme tutanağının tebliğinden itibaren iki hafta içinde dava açılması gerekir. Bu süre hak düşürücü süredir.
İş Davalarında Zorunlu Arabuluculuk ve Etkisi
7036 sayılı Kanunun 3.maddesinde ifade edildiği üzere iş davalarında zorunlu arabuluculuk gereği, iş sözleşmesinden kaynaklanan işçi veya işveren alacağı ya da tazminatları ve işe iade davaları bakımından öncelikle bu sisteminin işletilmesi gerekmektedir. Bu durumun dava şartı olduğu ayrıca ifade edilmiştir. İş kazası ya da meslek hastalığı kaynaklı maddi veya manevi tazminat davası ile bunlara ilişkin tespit, itiraz ve rücu davaları bakımından arabulucuya başvurmak zorunlu değildir. Bu davalar arabulucuya başvurulmaksızın doğrudan açılabilir.
7036 Sayılı Kanunla getirilen bir diğer yenilik ise, bazı davalar bakımından öncelikle SGK’ya başvuru şartıdır. Kanunun 4.maddesinde 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile diğer sosyal güvenlik mevzuatından kaynaklanan uyuşmazlıklarda dava açılmadan önce Sosyal Güvenlik Kurumuna başvuru zorunlu hale getirilmiştir. Ancak hizmet tespitine ilişkin davalar bu zorunluluğun istisnasıdır.
Önemli bir diğer husus ise tarafların arabuluculuk vasıtası ile anlaşamaması halinde dava yoluna başvurma süreleridir. İş sözleşmesi feshedilen işçi, sözleşmenin feshedildiğine ilişkin tebligatı aldıktan sonra bir ay içinde arabulucuya başvurmalıdır. Arabuluculuk faaliyeti sonucunda anlaşma olmaz ise, taraflar son tutanağın tebliğinden iki hafta içinde iş mahkemesinde dava açabilir.
Aynı şekilde iş sözleşmesinden kaynaklandığı müddetçe, kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, kötüniyet tazminatı ve eşitlik ilkesine aykırılıktan dolayı tazminat durumlarında zamanaşımı süresi beş yıldır. Zamanaşımı süresi arabuluculuya başvurulmasıyla kesilir ve o süreçte işlemez.
Arabuluculuk faaliyeti sonunda tarafların anlaşmış sayılabilmeleri için;
-İşçinin işe başlayacağı tarihi,
-İşçinin ücretini ve diğer parasal hususları,
-İşçi iş başlatılmazsa ödenecek tazminatın parasal miktarı,
Tutanakta açıkça belirtilmelidir. Aksi halde taraflar anlaşamamış kabul edilir. İşçinin tutanakta belirtilen tarihte işbaşı yapmaması halinde işverenin feshi geçerli sayılır.
Sonuç
Sonuç olarak ifade edilmelidir ki, iş davalarında zorunlu arabuluculuk kurumu taraflar arasındaki uyuşmazlıkların daha hızlı sona erdirilmesi bakımından faydalı olabilecek bir sistemdir. İş davalarında zorunlu arabuluculuk bakımından kanunda belirtilen sürelere çok dikkat edilmeli, kaçırılan sürelerin hak kaybına sebep olacağı unutulmamalıdır.
