Adli sicil kaydı, bir kimsenin mahkumiyetinin olup olmadığının anlaşılması için konulmuş olan kayıt sistemine denir. Sabıka kaydı olarak da bilinen adli sicil kaydı, sosyal hayatta kişileri doğrudan etkileyebilen bir niteliğe sahip olduğundan bu kayıtların tutulması ve kanun çerçevesinde silinme koşulları oluştuğunda silinmesi büyük önem arz eder.
Örneğin iş başvurularında başvurucunun adli sicil kaydı işe alımda önemli bir kıstas olarak göze çarpmaktadır. Bununla birlikte birçok dernek ve vakfın üyelik şartlarından biri adli sicil ve arşiv kaydının bulunmamasıdır. Bu sebeple kişilerin kanuna aykırı bir filleri sebebiyle cezalandırılmaları sonrası ömür boyu damgalanmamaları için adli sicil ve arşiv kayıtlarının belirli durumlarda silinmesi mümkün kılınmıştır.
Bu kapsamda hakkında Türk mahkemeleri veya yabancı ülke mahkemeleri tarafından kesinleşmiş ve Türk hukukuna göre tanınmış mahkûmiyet kararı bulunan Türk vatandaşları ile Türkiye’de suç işlemiş olan yabancıların kayıtları da dâhil tüm adlî sicil bilgileri, Adalet Bakanlığı Adlî Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü’ndeki merkezî adlî sicilde tutulur. Bu merkezde tutulan adli sicil ve arşiv kayıtlarının yasada öngörülen şartların yerine getirilmesi halinde adli sicil kayıtlarının (sabıka kaydı) ve arşiv kayıtlarının silinebilmesi mümkündür.
Önemli bir husus da hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) kararlarıdır. Bu kararlar adli sicil kaydı dışında ayrı bir sicile kaydolunur.
Adli Sicil Kaydı Nedir?
Yukarıda ifade edildiği üzere adli sicil kaydı tüm bireyler hakkında tutulan başta kişilerin işledikleri suçların ve kanunda ifade olunan bilgilerin kaydedildiği bir kayıt sistemidir.
Adli Sicil Kaydı Nereden Alınır?
Adli sicil kaydı yahut sabıka kaydı adliyelerden alınır.
Adli Sicil Kaydında Neler Gözükür? Hangi Bilgiler Sicile Kaydedilir?
-Hapis cezaları ve hapis cezasıyla ilgili olarak infaz, denetim, koşullu salıverilme hususları,
-Hapis cezasının ertelenmesi ve bu kararla ilgili olarak infaz, ertelemenin kaldırılması hususları,
-Adli para cezası ve bu kararlar ilgili olarak infaz edildiğine ilişkin bilgi,
-Kısa süreli hapis cezalarında mahkumiyet kararının seçenek yaptırımlara çevrilmesine ilişkin kararlar,
-Akıl hastalığı sebebiyle güvenlik tedbirine hükmedilen kararlar,
-Genel ya da özel affa ilişkin kararlar,
-Etkin pişmanlık ya da şikayetten vazgeçmeye ilişkin kararlar,
-Ceza zamanaşımının dolmasına ilişkin kararlar,
Adli sicile kaydedilir.
Adli Sicil Kaydı Sildirme Koşulları
5352 sayılı Adli Sicil Kanunu’nun 9. maddesi uyarınca adlî sicildeki bilgiler;
-Cezanın veya güvenlik tedbirinin infazının tamamlanması,
-Ceza mahkûmiyetini bütün sonuçlarıyla ortadan kaldıran şikâyetten vazgeçme veya etkin pişmanlık,
-Ceza zamanaşımının dolması,
-Genel af,
Durumlarından birinin varlığında Adlî Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü’nce silinerek, arşiv kaydına alınır. Bununla birlikte kişinin ölmesiyle sabıka kaydı silinir. Yeni düzenlemeyle fiilin kanunla suç olmaktan çıkarılması halinde, bu suçtan mahkûmiyete ilişkin adlî sicil ve arşiv kayıtlarının talep aranmaksızın tamamen silinmesi öngörülmüştür.
Yabancı Mahkemelerce Verilen Kararlar Adli Sicile Kaydedilir Mi?
Yabancı mahkemelerce Türk vatandaşları hakkında verilmiş mahkûmiyet hükümleri Türk hukuku bakımından hak mahrumiyetine neden olacaksa cumhuriyet savcısının istemi üzerine mahkemece hak yoksunluğuna hükmedilir. Sadece bu husus adli sicile kaydedilir. Başka bir ifadeyle yabancı mahkeme kararları adli sicile kaydedilmez.
Adli Para Cezası Adli Sicile İşler Mi?
Adli para cezası kararı 5352 sayılı Adli Sicil Kanununun 4/c maddesine göre adli sicile kaydolunur.
Arşiv Kaydı Silinme Koşulları Nelerdir?
5352 sayılı Adli Sicil Kanunun 12. maddesi uyarınca adli sicil kayıtlarından farklı olan arşiv bilgileri;
-İlgilinin ölümü üzerine,
-Anayasa ile Türk Ceza Kanunu dışındaki kanunlarda bir hak yoksunluğuna neden olan mahkûmiyetler bakımından kaydın arşive alınma koşullarının oluştuğu tarihten itibaren;
-Yasaklanmış hakların geri verilmesi kararı alınması koşuluyla on beş yıl geçmesiyle,
-Yasaklanmış hakların geri verilmesi kararı alınması koşulu aranmaksızın otuz yıl geçmesiyle,
-Diğer mahkûmiyetler bakımından kaydın arşive alınma koşullarının oluştuğu tarihten itibaren beş yıl geçmesiyle, tamamen silinir.
Kanun, bu düzenlemeyle arşiv kayıtlarının silinmesini farklı süre ve koşullara tabi tutmuştur. Burada dikkat edilmesi gereken husus eğer yasaklanmış hakların geri verilmesi gereken bir suç işlenmişse yasaklanmış hakların iadesi kararı alınması halinde arşiv kaydının silinme süresi on beş yıla düşer.
Suç Olmaktan Çıkan Fiilden Dolayı Mahkûmiyet Durumu
Fiilin kanunla suç olmaktan çıkarılması halinde, bu suçtan mahkûmiyete ilişkin sabıka kaydı ve arşiv kayıtları, talep aranmaksızın tamamen silinir.
Yargıtay İncelemesi Sonucu Verilen Beraat Kararı Durumunda Adli Sicil Kaydı
Kanun yararına bozma veya yargılamanın yenilenmesi sonucunda verilen beraat veya ceza verilmesine yer olmadığı kararının kesinleşmesi halinde önceki mahkûmiyet kararına ilişkin adlî sicil ve arşiv kaydı tamamen silinir.
1 Haziran 2005 Tarihinden Önceki Adli Sicil Kayıtlarının Durumu
5352 sayılı Adli Sicil Kanunun yürürlüğe girdiği 1 Haziran 2005 tarihinden önceki adli sicil kayıtları mülga adli sicil kanuna tabi olarak verilmiş olduğundan bu dönemde işlenen suçlara ilişkin sabıka kaydı ve arşiv kayıtlarının silinmesi bir geçiş hükmüyle düzenlenmiştir.
Buna göre, Adli Sicil Kanununun Geçici 2.maddesine göre, bu kanunun yürürlüğe girdiği 1 Haziran 2005 tarihinde işlenmiş suçlar bakımından 3682 sayılı eski Adli Sicil Kanununa göre silinme şartları oluşanların adli sicilleri silinir. Silinme şartları oluşmayanlar 5352 sayılı yeni Adli Sicil Kanununun hükümlerine tabi olur.
3682 sayılı Eski Adli Sicil Kanununa Göre Adli Sicil Kaydı Sildirme
3682 sayılı eski Adli Sicil Kanununun 8.maddesi silinme şartlarını düzenlemiştir. Buna göre;
-Kabahatten mahkûmiyet halinde, diğer bir cürüm veya kabahatten dolayı bir yıl içinde,
-Zimmet, ihtilas, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanmak, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı suçlar ile beş yıldan fazla ağır hapis veya hapis cezasına mahkumiyet hariç olmak üzere; beş yıl veya daha az ağır hapis veya hapis veya ağır para cezasına mahkumiyet halinde diğer bir cürümden dolayı beş yıl içinde,
-(b) bendindeki silinmesi mümkün olmayan suçlara mahkumiyetlerin; suçu işlediği zaman 15 yaşını doldurmamış olan küçük hakkında verilmesi halinde diğer bir cürümden dolayı beş yıl içinde, suçu işlediği zaman,15 yaşını doldurup da 18 yaşını doldurmamış küçükler hakkında verilmesi halinde diğer bir cürümden dolayı on yıl içinde,
-(b) bendine göre silinmesi mümkün bulunan suçlara mahkumiyetlerin; suçu işlediği zaman 15 yaşını doldurmamış olan küçükler hakkında verilmesi halinde diğer bir cürümden dolayı iki yıl içinde, suçu işlediği zaman 15 yaşını doldurup da 18 yaşını doldurmamış küçükler hakkında verilmesi halinde diğer bir cürümden dolayı üç yıl içinde,
Daha önce verilmiş ceza türünden bir cezaya ya da daha ağır bir cezaya mahkûm olunmaması durumunda ilgilinin, Cumhuriyet Savcısının veya Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğünün talebi doğrultusunda hükmü veren mahkeme tarafından adli sicilin kaydının silinmesine karar verilir. Aynı şekilde talep edenin bulunduğu yerdeki asliye ceza mahkemesince de dosya üzerinden adli sicilin kaydının silinmesine karar verilebilir.
Ertelenmiş olan hükmün hiç verilmemiş kabul edildiği hallerde ise bu tarih esas alınır. Bu kararların bir nüshası Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğüne gönderilir. Kanun değişikliği sonucu suç olmaktan çıkarılan veya idari cezaya dönüştürülen suçlarla ilgili bilgiler Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğünce re’sen adli sicil kayıtlarından çıkartılır.
Sonuç
Bu kapsamda 3682 sayılı eski Adli Sicil Kanununda yer alan bazı suçların adli sicilden hiç silinmemesi pratiği değişmiştir. 5352 sayılı yeni Adli Sicil Kanunu ile adli sicilden silinemeyecek istisna suçlar söz konusu değildir. Aynı şekilde 3682 sayılı Kanunda arşiv kaydı sildirme işlemi söz konusu değildi. Sadece fiilin kanunla suç olmaktan çıkarılması veya yargılamanın yenilenmesi sonucunda beraat kararı verilen hallerde re’sen siliniyordu. Buna karşın 5352 sayılı Kanun ile belirli şartlar altında arşiv kaydı sildirme mümkün kılınmıştır.
Adli sicil kaydının silinmesi dilekçe örneği ve adli sicil arşiv kaydının silinmesi dilekçesi için tıklayınız.
